Η τραγική είδηση του θανάτου της 5χρονης στην Φλώρινα, από οξύ αλλεργικό σοκ του οργανισμού της σε γνωστή αντιβίωση, πέρα από θρήνο, αναπόφευκτα προκάλεσε σε όλους τους γονείς και αγωνία για τον κίνδυνο στον οποίον μπορεί να θέτουν τα παιδιά τους κάθε φορά που χρειάζεται να ακολουθήσου μια φαρμακευτική αγωγή.
Επικοινωνήσαμε με τον Παιδίατρο, Παιδοαλλεργιολόγο και Παιδοπνευμονολόγο κ. Μάριο Παπαδόπουλο, προκειμένου να μας δώσει απαντήσεις για όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για τις φαρμακευτικές αλλεργίες στα παιδιά –είτε το δικό μας έχει ήδη εμφανίσει κάποια, είτε όχι. Ο ίδιος, αρχικά, μας καθησύχασε λέγοντας ότι ο θάνατος από αλλεργία είναι εξαιρετικά σπάνιος, ωστόσο επισήμανε, ότι, ειδικά στα παιδιά, τα αντιβιοτικά είναι αυτά που προκαλούν συχνότερα από κάθε άλλο φάρμακο αλλεργίες.
Τι είναι η φαρμακευτική αλλεργία
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και στην ιστοσελίδα του, «η φαρμακευτική αλλεργία ή αντίδραση υπερευαισθησίας σε ένα φάρμακο είναι μία ανεπιθύμητη αντίδραση που αφορά ένα μικρό ποσοστό ασθενών που λαμβάνουν το φάρμακο και προκύπτει όταν το αμυντικό σύστημα του παιδιού αντιλαμβάνεται το φάρμακο ως ένα εισβολέαέναντι του οποίου θα πρέπει να κινητοποιήσει τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού.
Δεν είναι φαρμακευτική αλλεργία κάθε ανεπιθύμητη αντίδραση. Πολλά παιδιά εμφανίζουν για παράδειγμα διαρροϊκές κενώσεις μετά από συγκεκριμένα αντιβιοτικά, παρότι λαμβάνουν τη σωστή και συνήθη δόση για το σωματικό τους βάρος. Στην περίπτωση αυτή πρόκειται για ανεπιθύμητη αντίδραση αλλά όχι για αλλεργία.
Αντίθετα όταν ένας ασθενής εμφανίζει φαρμακευτική αλλεργία μπορεί ακόμα και σε πολύ μικρή δόση του φαρμάκου να εμφανίσει αντίδραση».
Το δυστυχές είναι, ότι όπως συμβαίνει σχεδόν με κάθε άλλη αλλεργία, κανένας γονιός δεν μπορεί να γνωρίζει εκ των προτέρων σε ποιο φάρμακο μπορεί να έχει αλλεργία ένα παιδί και σε ποιο όχι, ώστε να αποτρέψει τον κίνδυνο. Επιπλέον, διευκρινίζει ο κ. Παπαδόπουλος, στο 90% των περιπτώσεων, είναι η λοίμωξη που αντιμετωπίζει το παιδί για την οποία χρειάστηκε να λάβει αντιβίωση, παρά η καθαυτή αντιβίωση, που προκαλεί την αλλεργία.
«Η αλλεργία σε βρίσκει σε μία φάση που παίρνεις το φάρμακο και έχεις και μία λοίμωξη, δηλαδή παίζει ρόλο το αντιβιοτικό, οι συνθήκες (π.χ. κάποια ίωση) και οργανισμός του παιδιού, για να υπάρξει αντίδραση», εξηγεί ο ίδιος. «Για παράδειγμα, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αλλεργία σε ένα φάρμακο και την εκδηλώνουν κάθε φορά που το παίρνουν και άλλοι που την εκδηλώνουν μόνο όταν το παίρνουν και κάνουν γυμναστική.»
Τα συμπτώματα της φαρμακευτικής αλλεργίας
«Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν άμεσα (σε λεπτά ή λίγες ώρες) ή όψιμα, έπειτα από λίγες ή περισσότερες ημέρες. Δεν αποκλείεται, ένα παιδί να εκδηλώσει την αλλεργία ακόμα την τελευταία μέρα λήψης του φαρμάκου.
Το εξάνθημα αποτελεί τη συχνότερη εκδήλωση μιας αλλεργικής αντίδρασης σε φάρμακο και μπορεί να λάβει πολλές διαφορετικές μορφές (κνιδωτικό ή άλλο) ανάλογα με τον μηχανισμό που το προκάλεσε. Όταν πρόκειται για κνίδωση μπορεί να συνοδεύεται από αγγειοίδημα ή όχι (πρήξιμο σε χείλη, γλώσσα, αυτιά, βλέφαρα, χέρια ή πόδια).»
Το εξάνθημα που εκδηλώνεται άμεσα, σε λεπτά έως λίγες ώρες από την λήψη του φαρμάκου, και συνοδεύεται από συμπτώματα από το αναπνευστικό (σφύριγμα στο στήθος ή δύσπνοια) ή και το πεπτικό (κοιλιακό άλγος ή και έμετοι) είναι στο πλαίσιο αναφυλακτικής αντίδρασης. Πρόκειται για μία επείγουσα κατάσταση, όπως αυτή της 5χρονης στη Φλώρινη, για την οποία πέρα βέβαια από διακοπή λήψης του φαρμάκου, απαιτείται και άμεση ιατρική βοήθεια.
Όταν το εξάνθημα εμφανίζεται ημέρες μετά την έναρξη λήψης του φαρμάκου (επιβραδυνόμενη αντίδραση –που είναι και η πιο συνήθης) το παιδί δεν κινδυνεύει, αλλά επίσης χρειάζεται να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρο ή τον αλλεργιολόγο.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο, «οι εκδηλώσεις μιας επιβραδυνόμενης αλλεργικής αντίδρασης σε φάρμακο είναι ποικίλες και μπορούν δυνητικά να αφορούν όλα τα συστήματα του οργανισμού και όχι μόνο το δέρμα. Παράδειγμα αποτελεί η ορονοσία με εξάνθημα και συμμετοχή των αρθρώσεων, ή η αναιμία που οφείλεται σε λήψη πενικιλίνης».
Πώς θα επιβεβαιώσουμε ότι η αλλεργία οφείλεται σε φάρμακο
«Διαγνωστικά η φαρμακευτική αλλεργία δεν επιβεβαιώνεται πάντα εργαστηριακά και συχνά επαναλαμβάνουμε τη χορήγηση του υποθετικά ένοχου κάτω από ιατρική επίβλεψη για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό της διάγνωσης», γράφει σχετικά ο γιατρός. Υπάρχει, δηλαδή, όπως μας λέει η δυνατότητα, στο ιατρείο του αλλεργιολόγου να πραγματοποιηθεί συγκεκριμένος έλεγχος που θα δείξει σε ποιο φάρμακο μπορεί να έχει αλλεργία το παιδί.
Πώς θεραπεύεται η φαρμακευτική αλλεργία
Η διακοπή χορήγησης του φαρμάκου είναι σίγουρα το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει, έπειτα από τα πρώτα συμπτώματα της αλλεργίας, ενώ συνιστάται να χορηγούνται άμεσα και αντισταμινικά, αδρεναλίνη ή και κορτικοειδή ανάλογα με το είδος της αντίδρασης. Αυτό είναι κάτι, βέβαια, που θα κρίνει ο παιδίατρος που θα πρέπει να εξετάσει μετά τα πρώτα συμπτώματα το παιδί.
Στην περίπτωση της επιβραδυνόμενης αντίδρασης και στο κνιδωτικό εξάνθημα, σπάνια θα χρειαστεί το παιδί να νοσηλευτεί, ενώ είναι πιθανό ο παιδίατρος να συστήσει για κάποιες ημέρες δίαιτα, ώστε να αποφεύγει το παιδί συγκεκριμένες τροφές –ειδικά αυτές που έχουν συντηρητικά.
Αξίζει, τέλος, να επισημανθεί, ότι στην περίπτωση που το παιδί έχει επιβεβαιωμένα αλλεργία σε κάποιο φάρμακο, δεν πρέπει ποτέ ξανά να το λάβει. Αν δεν υπάρχει εναλλακτική φαρμακευτικής αγωγής και το παιδί πρέπει υποχρεωτικά να την ακολουθήσει, ο γιατρός θα πρέπει να ακολουθήσει συγκεκριμένο πρωτόκολλο απευαισθητοποίησης, το οποίο θα λάβει χώρα στο νοσοκομείο.
Οι φαρμακευτικές αλλεργίες μπορεί έπειτα από χρόνια να ξεπεραστούν, ωστόσο καλό είναι το παιδί να γνωρίζει πάντα στη ζωή του σε ποια φαρμακευτική ουσία είναι αλλεργικό, ώστε να αποφύγει να λάβει φάρμακα που την περιέχουν.
