Πόσο μάλλον όταν μετά από έρευνες διαπιστώθηκε ότι η καλή υγεία των μεσογειακών λαών και ιδιαίτερα των κατοίκων της Κρήτης οφείλεται και στην κατανάλωση άγριων χόρτων. Τα άγρια χόρτα περιέχουν μεγάλες ποσότητες σε φυτικές ίνες που συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία του εντέρου, δεν περιέχουν λίπη και έχουν ελάχιστες θερμίδες. Ακόμη ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων φαίνεται πως είναι μικρότερος όταν καταναλώνονται συστηματικά χόρτα. Ας δούμε λοιπόν κάποια από τα χόρτα αυτά καθώς και τις ευεργετικές τους ιδιότητες.
Ζοχός ή Ζοχιά. Το άγριο αυτό χόρτο μπορούμε να το καλλιεργήσουμε αλλά το βρίσκουμε και σε μη καλλιεργημένα μέρη. Το χρησιμοποιούμε σε σαλάτες κυρίως αλλά και σε χορτόπιτες, ενώ είναι έτοιμο για συλλογή τον χειμώνα κυρίως. Είναι πηγή ασβεστίου και σιδήρου ενώ πλούσια είναι η συγκέντρωσή του και σε βιταμίνη C. Επίσης περιέχει βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Η γεύση του είναι πικρή ωστόσο με τη χρήση λεμονιού είναι πιο ήπια. Ο χυμός από τα άγρια αυτά χόρτα εικάζεται πως λειτουργεί θεραπευτικά σε ασθένειες του ήπατος.
Ραδίκι (ήμερο) ή Αντίδι. Ένα από τα πιο διαδεδομένα χόρτα, το οποίο βρίσκουμε στις περισσότερες
περιοχές της χώρας μας, είναι τα ραδίκια. Τα ραδίκια διακρίνονται στα άγρια και τα ήμερα ραδίκια ή αλλιώς αντίδια. Τα άγρια ραδίκια έχουν πικρή γεύση σε σχέση με τα ήμερα ραδίκια που η γεύση τους είναι ηπιότερη. Τα ραδίκια είναι πλούσια σε βιταμίνες Β1, Β2 και καροτενοειδή καθώς και σε ανόργανα στοιχεία όπως κάλιο, νάτριο, φώσφορο και μαγνήσιο. Η πικρή τους γεύση οφείλεται στις ουσίες λακτουκίνη, λακτουκοπικρίνη και παράγωγα τους. Τα χόρτα αυτά είναι γνωστά για την ηπατοπροστατευτική τους δράση.
Τσουκνίδα. Ένα άγριο χόρτο πλούσιο σε σίδηρο αλλά και σε β-καροτένιο συστατικό με αντικαρκινικές ιδιότητες αλλά και μεγάλη αντιοξειδωτική δράση. Από τις τσουκνίδες, συλλέγονται κυρίως οι τρυφερές κορυφές του φυτού ενώ ο κνησμός που προκαλεί με το βράσιμο εξουδετερώνεται πλήρως. Τη χρησιμοποιούμε σε χορτόπιτες κυρίως μαζί με άλλα χόρτα ή και μόνη της.
Αγριομάρουλο ή Ταραξάκος ή Πικραλίδα. Ο ταραξάκος είναι πλούσιος σε καροτενοειδή, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη C. Η περιεκτικότητα του σε βιταμίνη Α φαίνεται να είναι 4 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του κοινού μαρουλιού, ενώ από ανόργανα στοιχεία περιέχει αρκετό κάλιο στο οποίο οφείλεται και η έντονη διουρητική του δράση. Βοηθάει σε προβλήματα λειτουργίας του ήπατος καθώς και σε προβλήματα δυσπεψίας. Εικάζεται επίσης πως μπορεί να βοηθήσει στην θεραπεία κατά της ακμής και άλλων δερματοπαθειών.
Γλιστρίδα ή Αντράκλα. Ένα δημοφιλές καλοκαιρινό πράσινο σαλατικό της μεσόγειου είναι και η γλιστρίδα. Παράγεται κυρίως στην Κρήτη. Είναι πλούσια σε α-λινολενικό οξύ. Το α-λινολενικό οξύ ανήκει στην ομάδα των ω-3 λιπαρών οξέων τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην δόμηση των κυτταρικών μεμβρανών αλλά και στην καλή λειτουργία της καρδιάς. Λόγω της υψηλής συγκέντρωσης σε κάλιο αποτελεί επίσης φυσικό διουρητικό και μειώνει την πίεση.
Λάπαθο. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε κερκετίνη βοηθά στην πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων. Θεωρείται βότανο με εξαιρετικές φαρμακευτικές ιδιότητες κυρίως για όσους πάσχουν από αναιμία και αιμορροΐδες. Χρησιμοποιείται πολύ στην ελληνική κουζίνα, κυρίως στις χορτόπιτες, και έχει ελαφριά πικρή γεύση. Το λάπαθο μάλιστα όσο αφορά τη συγκέντρωση των φλαβονοειδών έχει διπλάσια ποσότητα κερκετίνης από το κρεμμύδι το οποίο αποτελεί αντιπροσωπευτική πηγή του φλαβονοειδούς αυτού.
Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε πως τα άγρια χόρτα είναι εξαιρετικά πλούσια σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία. H κερκετίνη και η καμφερόλη είναι τα φλαβονοειδή με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση στα χόρτα και η ευεργετική τους επίδραση όσο αφορά στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι άξια ενδιαφέροντος και έρευνας και καθιστούν τα χόρτα ως τρόφιμα με υψηλή διατροφική αξία. Είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνες E, C καθώς και σε ω-3 λιπαρά οξέα και ειδικότερα σε α-λινολενικό οξύ. Αξίζει να αναφέρουμε δε πως τα χόρτα είναι από τα τρόφιμα που απορροφούν ιδιαίτερα τα φάρμακα κατά τον ψεκασμό που πολλές φορές γίνεται κατά την καλλιέργειά τους. Τα άγρια χόρτα που μόνα τους φυτρώνουν σε ακαλλιέργητες περιοχές σαφώς είναι πιο αβλαβή καθώς και αυτά που φυτεύουμε εμείς οι ίδιοι στον κήπο μας.
Σε μία εποχή που όλο και περισσότερο στρεφόμαστε προς τη φύση αλλά και που καθετί αποκτά και πάλι την αξία του, τα άγρια χόρτα μπορούν να μας προσφέρουν τα πολύτιμα συστατικά τους και να τα απολαύσουμε είτε σαν σαλάτα είτε μέσα σε πίτες και φαγητά. Συνεπώς την επόμενη φορά που θα βρεθούμε εκεί που ευδοκιμούν μπορούμε να συνδυάσουμε την βόλτα μας με την συλλογή τους κάνοντας τα πρωταγωνιστή στο επόμενο μας γεύμα.
Άγρια χόρτα τσιγαριστά ή τσιγαριαστά
Υλικά:
2 κιλά αγριόχορτα εποχής (τσουκνίδες, καυκαλήθρες, μυρώνια, πικραλίδες, καβουράκια, αγγιναράκια, σταμναγκάθι, παπαρούνες, βρούβες)
1 πράσο σε ροδέλες
1 κρεμμύδι ξερό ψιλοκομμένο
2 ντομάτες στον τρίφτη
3 σκελίδες σκόρδο σε φετάκια ή και φρέσκο
½ ματσάκι άνιθο ψιλοκομμένο
½ ματσάκι μάραθο ψιλοκομμένο
½ φλιτζάνι έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
Ανθός αλατιού
φρεσκοτριμένο πράσινο πιπέρι ή καγίεν
Εκτέλεση: Πλένουμε καλά, καθαρίζουμε και κόβουμε τα χόρτα σε κομμάτια. Σε ένα ευρύχωρο τηγάνι τσιγαρίζουμε στο ελαιόλαδο το κρεμμύδι, το σκόρδο και το πράσο όλα ψιλοκομμένα. Προσθέτουμε τα χόρτα και όταν αρχίσουν να μαραίνονται ρίχνουμε τις τριμμένες ντομάτες. Συμπληρώνουμε ½ κούπα νερό και σιγοβράζουμε σε χαμηλή φωτιά για 20 λεπτά περίπου ανακατεύοντας απαλά κατά διαστήματα, με το καπάκι στην κατσαρόλα. Βάζουμε στο φαγητό τα μυρωδικά αλατοπιπερώνουμε και συνεχίζουμε το βράσιμο για ακόμα 10 λεπτά. Αν τα χόρτα είναι τρυφερά ίσως να χρειάζεται λιγότερος χρόνος βρασίματος, να τα δοκιμάζετε.
Εναλλακτικά αντί για ντομάτα βάζουμε μια κουταλιά κουρκουμά σε σκόνη. Τότε προσθέτουμε στο τέλος το λεμόνι.
Ταιριάζει υπέροχα η συνταγή με μαλάκια, με όστρακα, αλλά και μπακαλιάρο σε φέτα, όπως και με όλα τα όσπρια.
Συνοδεύεται με Ζωντανό ψωμί, λευκό κρασί ή λευκά αποστάγματα.
Μπορείτε να κάνετε δεκάδες παραλλαγές με αυτή την κλασική συνταγή, δείτε στις φωτογραφίες.
