Ένας από τους πρώτους δείκτες που κοιτάμε όλοι στα αποτελέσματα των αιματολογικών μας εξετάσεων είναι τα επίπεδα της χοληστερίνης. Στο μυαλό όλων μας, ακόμη και πολλών ειδικών υγείας, η χοληστερίνη αποτελεί έναν από τους πιο ενδεικτικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό επεισόδιο. Χωρίς να υποβαθμίζουμε την σημασία της διατήρησης των επιπέδων χοληστερίνης εντός φυσιολογικών ορίων (ολική χοληστερίνη κάτω από 5.2 mmol/L, LDL κάτω από 3.0 mmol/L σε άτομα με μέτριο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και HDL άνω του 1.6 mmol/L) θα εξετάσουμε 5 μύθους που συχνά τη συνοδεύουν.
Γιατροί – Υγεία στην Κορινθία
Μύθος Νο1: Η χοληστερίνη είναι «άχρηστη» στον οργανισμό μας.
Η πραγματικότητα: Η άποψη αυτή απέχει αρκετά από την πραγματικότητα. Η χοληστερίνη είναι ένα λιπίδιο το οποίο ο οργανισμός μας είναι ικανός να παράγει από μόνος του στο συκώτι. Ο ρόλος αυτής στο ανθρώπινο σώμα είναι εξαιρετικά σημαντικός και περιλαμβάνει τον μεταβολισμό των τροφών, την σύνθεση ορμονών, αλλά και την διατήρηση της συνοχής των κυτταρικών μεμβρανών. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως η χοληστερίνη μας είναι απαραίτητη. Ακριβώς όμως επειδή το ίδιο το σώμα μας μπορεί να συνθέσει αρκετή ποσότητα αυτής, δεν χρειάζεται να «προσλαμβάνουμε» επιπλέον χοληστερίνη μέσα από τη διατροφή μας.
Μύθος Νο2: Η υψηλή χοληστερίνη αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η πραγματικότητα: Η ολική χοληστερίνη αλλά και η LDL, πιο γνωστή και ως κακή χοληστερίνη, αποτελούν τον πρώτο στόχο στην πρόληψη και αντιμετώπιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Παρ΄ όλ’ αυτά υπάρχει ένα σύνολο άλλων παραγόντων όπως το φύλο, η ηλικία, το κάπνισμα, η φυσική δραστηριότητα, η διατροφή, η αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία και το οικογενειακό ιστορικό τα οποία παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στις πιθανότητες εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής, συνήθως με στατίνες, και η αλλαγή στον τρόπο ζωής είναι μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην μείωση του κινδύνου για νοσήματα της καρδιάς. Η διακοπή του καπνίσματος, η μέτριας έντασης φυσική δραστηριότητα 5 φορές την εβδομάδα για 30 λεπτά μαζί με μυϊκή ενδυνάμωση 2 φορές την εβδομάδα και η ανάπτυξη ισορροπημένων διατροφικών συνηθειών θεωρούνται απαραίτητες προϋποθέσεις για την πρόληψη αλλά και θεραπεία των υψηλών επιπέδων χοληστερίνης.
Μύθος Νο3: Η δίαιτα πλούσια σε υδατάνθρακες είναι η καταλληλότερη για άτομα με υψηλή χοληστερίνη.
Η πραγματικότητα: Στη διατροφή μας πηγή χοληστερίνης είναι τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Σε αυτά περιλαμβάνονται το λίπος του κρέατος, τα γαλακτοκομικά, το βούτυρο και ορισμένα θαλασσινά όπως ο αστακός. Τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης δεν περιέχουν καθόλου χοληστερίνη, γι αυτό και από πολλούς θεωρείται πως διατροφή πλούσια σε υδατάνθρακες αποτελεί την πιο υγιεινή λύση. Πρέπει όμως να θυμόμαστε πως στην οικογένεια των υδατανθράκων ανήκουν και τα γλυκά, τα ψωμιά, το γρήγορο φαγητό και τα έτοιμα σνακς τα οποία είναι πλούσια σε ακόρεστα και trans λιπαρά οξέα, αλλά και σε «ζάχαρη». Τα συστατικά αυτά έχουν συσχετιστεί άμεσα με τα νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων και θα πρέπει να αποφεύγονται.
Πιο συγκεκριμένα για την καλή υγεία της καρδιάς συνιστάται:
Διατροφή πλούσια σε καλά λιπαρά όπως το ελαιόλαδο, τα ω-3 λιπαρά οξέα των ψαριών και των ξηρών καρπών
Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, κύριες πηγές των οποίων είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα προϊόντα ολικής άλεσης
Η κατανάλωση άπαχου κρέατος, πουλερικών και ψαριών
Η μειωμένη κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων (μπισκότα, κέικ, άσπρο αλεύρι, τσιπς κλπ)
Η μειωμένη κατανάλωση κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων τα οποία συναντάμε στα ολόπαχα γαλακτοκομικά, στη μαργαρίνη, στο βούτυρο, στο κόκκινο κρέας, στα τηγανητά και εν γένει στα έτοιμα σνακ και φαγητά
Η διατήρηση του σωματικού βάρους εντός φυσιολογικών ορίων
Μύθος Νο4: Έχω υψηλή χοληστερίνη, άρα θα σταματήσω να τρώω αυγά.
Η πραγματικότητα: Ένα μεγάλο αυγό περιέχει 187mg χοληστερίνης. Η μέγιστη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα που μπορεί να καταναλώσει κανείς σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Σύλλογο Καρδιολογίας, είναι 300mg χοληστερίνης για άτομα με κανονικά επίπεδα στο αίμα και 200mg για εκείνους που έχουν ανεβασμένα τα επίπεδα της ολικής και LDL χοληστερίνης. Αυτό σημαίνει πως το αυγό μπορεί να αποτελέσει κομμάτι του καθημερινού μας διαιτολογίου εάν περιορίσουμε άλλες πηγές χοληστερίνης όπως τα γαλακτοκομικά και το κόκκινο κρέας. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε πως και πολλά ψωμιά, ζύμες κλπ παρασκευάζονται με αυγά. Ακόμη, το αυγό αποτελεί μία εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης (6.29g ανά αυγό) και σε καμία περίπτωση δεν ευθύνεται για τα αυξημένα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα εάν καταναλωθεί στα πλαίσια μια ισορροπημένης διατροφής. Στην πιο συνηθισμένη ερώτηση για το εάν ένας άνθρωπος με αυξημένη χοληστερίνη μπορεί να τρώει ένα αυγό την ημέρα, η απάντηση είναι πως θεωρείται καλό η κατανάλωση αυγού να περιορίζεται στις ημέρες όπου το υπόλοιπο διαιτολόγιο μας θα είναι φτωχότερο σε κόκκινο κρέας και γαλακτοκομικά, αλλά πλούσιο σε φρούτα, λαχανικά και όσπρια.
Μύθος Νο5: Τα παιδιά δεν έχουν ποτέ υψηλή χοληστερίνη.
Η πραγματικότητα: Ο δυτικός τρόπος ζωής, στον οποίο περιλαμβάνονται το γρήγορο φαγητό, και η επιδημία της παιδικής παχυσαρκίας, βάζουν τα παιδιά σε κίνδυνο για την εμφάνιση υψηλών επιπέδων χοληστερίνης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται από τους γονείς εάν στην οικογένεια υπάρχει ιστορικό, εάν το παιδί ή ο έφηβος έχει παραπάνω κιλά και εάν ακολουθείται ένας καθιστικός τρόπος ζωής. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση «έτοιμων» φαγητών πλούσιων σε λιπαρά σε καθημερινή βάση, αλλά και να ενθαρρύνεται η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, και η σωματική δραστηριότητα για τουλάχιστον 60 λεπτά ημερησίως.
Ήβη Παπαϊωάννου
Επιστήμων Τροφίμων και Ειδικός Διατροφής
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
ivipapai@gmail.com
Πηγές:
1. Mayo Clinic. Cholesterol levels: What numbers should you aim for? http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/in-depth/cholesterol-levels/art-20048245
Last accessed 6/4/2014.
2. Catapano AL, Reiner Z, De Backer G, Graham I, Taskinen MR, Wiklund O, Agewall S, Alegria E, Chapman M, Durrington P, Erdine S, Halcox J, Hobbs R, Kjekshus J, Filardi PP, Riccardi G, Storey RF, Wood D; European Society of Cardiology (ESC); European Atherosclerosis Society (EAS). ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias The Task Force for the management of dyslipidaemias of the European Society of Cardiology (ESC) and the European Atherosclerosis Society (EAS). Atherosclerosis. 2011 Jul;217(1):3-46.
3. American Heart Association. American Heart Association Recommendations for Physical Activity in Adults. http://www.heart.org/HEARTORG/GettingHealthy/PhysicalActivity/American-Heart-Association-Recommendations-for-Physical-Activity-in-Adults_UCM_307976_Article.jsp
Last accessed 6/4/2014.
4. American Heart Association. Common Misconceptions about Cholesterol. https://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/Cholesterol/PreventionTreatmentofHighCholesterol/Common-Misconceptions-about-Cholesterol_UCM_305638_Article.jsp
Last accessed 6/4/2014.
healthview.gr
