Η βιταμίνη D είναι μέλος της ομάδας των λιποδιαλυτών βιταμινών (Α, D,E, K), δηλαδή απορροφάται στο αίμα και αποθηκεύεται στο σώμα μέσω του λίπους. Ο ρόλος της στον οργανισμό σήμερα θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός, με τρόπο δράσης παρόμοιο με εκείνο των ορμονών. Για πολλά χρόνια και μέχρι πρόσφατα ήταν γνωστό, ότι η έλλειψη βιταμίνης D σχετίζονταν με τη ραχίτιδα στα παιδιά και την οστεομαλακία (κατάσταση παρόμοια της οστεοπόρωσης) στους ενηλίκους.
Η σύνθεση στο σώμα της βιταμίνης D γίνεται με την επίδραση του ηλιακού φωτός μέσω του δέρματος. Μόνο ένα 10 %περίπου της απαιτούμενης βιταμίνης μπορεί να προσληφθεί από τις τροφές ακόμη και όταν είναι εμπλουτισμένες σε βιταμίνη (π.χ. γάλα, μουρουνέλαιο, ορισμένα ψάρια, μανιτάρια που φύονται στον ήλιο). Από το δέρμα αρχίζει η σύνθεση της βιταμίνης και με τη μεσολάβηση του ήπατος, καταλήγει στους νεφρούς, όπου παράγεται η τελική δραστική μορφή της βιταμίνης D.Η δράση της βιταμίνης ολοκληρώνεται μέσω ειδικών κυτταρικών υποδοχέων, σε τουλάχιστον 10 διαφορετικούς ιστούς του σώματος (οστά, πεπτικό σύστημα, νεφρούς κ.ά.), σε 36 διαφορετικά είδη κυττάρων-στόχων, επηρεάζοντας τη λειτουργία τουλάχιστον 1000 γονιδίων!
Γιατί η βιταμίνη D είναι σημαντική;
Οπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η βιταμίνη D είναι σημαντική για τη φυσιολογική κατασκευή των οστών. Ο ρόλος της στα οστά είναι ουσιώδης λόγω της κεντρικής συμμετοχής της στον μεταβολισμό του ασβεστίου, όπου αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου από το πεπτικό σύστημα και τα οστά, ενώ μειώνει την αποβολή του ασβεστίου και του φωσφόρου από τη νεφρική οδό.
Η επικαιρότητα όμως της βιταμίνης D, οφείλεται σε νεότερα δεδομένα σχετικές με άλλες πιθανές επιδράσεις της βιταμίνης. Είναι γεγονός, ότι τα τελευταία 2-3 χρόνια η επιστημονική ενημέρωση (ιατρικές δημοσιεύσεις) για νέες ενδιαφέρουσες δράσεις που αφορούν στη βιταμίνη D έχει πολλαπλασιασθεί γεωμετρικά. Πολλές από αυτές τις πληροφορίες φθάνουν και στο ευρύ κοινό μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Φαίνεται λοιπόν ότι ελαττωμένα επίπεδα βιταμίνης D συνδυάζονται – εκτός των νοσημάτων των οστών – με νοσήματα όπως η κατά πλάκας σκλήρυνση, ορισμένα είδη καρκίνων (προστάτη, μαστού, δέρματος, παχέος εντέρου, κύστεως),με μυϊκή αδυναμία και πτώσεις στο έδαφος στους ηλικιωμένους. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις για συσχέτιση με νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ο παλιότερα αναφερόμενος ως νεανικός) και τύπου 2 (των ενηλίκων), λοιμώξεις, χρόνια κόπωση, κατάθλιψη, ψωρίαση, παχυσαρκία, καρδιακά νοσήματα. Διερευνάται επίσης η συσχέτιση των ελαττωμένων επιπέδων βιταμίνης D, με αλλεργίες, τον αυτισμό, κεφαλαλγίες, κυστική ίνωση και πολλά άλλα νοσήματα. Η συσχέτιση της βιταμίνης D με όλα τα ανωτέρω νοσήματα δεν είναι κατ’ ανάγκη αιτιολογική.
Ελαττωμένα επίπεδα βιταμίνης D έχουν μεγάλες ομάδες πληθυσμού:50-80% του γενικού πληθυσμού, 75% των ηλικιωμένων και 50% των παχυσάρκων φαίνεται από στατιστικές μελέτες ότι έχουν ελαττωμένα επίπεδα βιταμίνης. Μεγάλες πιθανότητες ελαττωμένων επιπέδων βιταμίνης D έχουν άνθρωποι που δεν εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία (π.χ. ζουν σε ιδρύματα) ή έχουν σκουρόχρωμο δέρμα, που έχουν υποβληθεί σε γαστρεκτομή ή έχουν ηπατική ή νεφρική νόσο. Επίσης, οι εγκυμονούσες, οι θηλάζουσες γυναίκες και τα νεογνά τους πολύ συχνά έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D. Να σημειωθεί ότι σοβαρή έλλειψη/ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί να διαγνωσθεί σε σημαντικό τμήμα πληθυσμού σε χώρες με μεγάλη ηλιοφάνεια, όπως η Ελλάδα. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στον σύγχρονο τρόπο ζωής και την απομάκρυνση από τη φυσική έκθεση στον περιβάλλον, αλλά και στη δικαιολογημένη φοβία για βλάβες του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία.
Η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει δερματικές βλάβες (φωτογήρανση και καρκίνο του δέρματος), μόνο όταν η έκθεση είναι αλόγιστα παρατεταμένη. Αν και η επίδραση του ηλιακού φωτός εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος, την εποχή, την ώρα της ημέρας, το γεωγραφικό πλάτος, τη νέφωση, το ένδυμα και τη χρήση ή όχι δερματικής προστασίας, το βέβαιο είναι η σύνθεση της βιταμίνης D μπορεί να γίνει με ασφάλεια, με μικρής διάρκειας και κατά διαστήματα έκθεση στον ήλιο, χωρίς αντηλιακό.
Οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν έλλειψη βιταμίνης D, καθώς τα συμπτώματα είναι γενικά ανεπαίσθητα. Μπορεί να μην τα αναγνωρίσετε εύκολα, ακόμα κι αν έχουν σημαντική αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής σας.
Έλλειψη βιταμίνης D: Τα 8 συμπτώματα
1. Αρρωσταίνετε συχνά
Η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα ανεπάρκειας είναι ο αυξημένος κίνδυνος ασθένειας ή λοιμώξεων.
2. Αυξημένη κόπωση
Η υπερβολική κόπωση μπορεί να αποτελεί ένδειξη ανεπάρκειας βιταμίνης D. Η λήψη συμπληρωμάτων μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των επιπέδων ενέργειας.
3. Πόνος στα οστά και στην πλάτη
Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα μπορεί να είναι αιτία ή παράγοντας επιδείνωσης για τον πόνο των οστών και της μέσης.
4. Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα συμπληρώματα βελτιώνουν τη διάθεση.
5. Ανεπαρκής επούλωση πληγών
Τα ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσουν σε κακή επούλωση πληγών μετά από χειρουργική επέμβαση, τραυματισμό ή λοίμωξη.
6. Απώλεια οστικής μάζας
Η διάγνωση χαμηλής οστικής πυκνότητας μπορεί να είναι ένδειξη ανεπάρκειας βιταμίνης D. Η λήψη αρκετής βιταμίνης D είναι σημαντική για τη διατήρηση της οστικής μάζας καθώς γερνάτε.
7. Απώλεια μαλλιών
Η απώλεια μαλλιών μπορεί να είναι ένδειξη ανεπάρκειας βιταμίνης D στην τριχόπτωση γυναικείας μορφής ή στην αυτοάνοση κατάσταση αλωπεκίας areata.
8. Μυϊκός πόνος
Υπάρχει συσχετισμός μεταξύ του χρόνιου πόνου και των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα, ο οποίος μπορεί να οφείλεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ της βιταμίνης και των νευρικών κυττάρων που ανιχνεύουν τον πόνο.
