SOS από το λιανεμπόριο

Τα δεδομένα από την πραγματική οικονομία δείχνουν ότι τα πιο απαισιόδοξα σενάρια της άνοιξης ενόψει του φθινοπώρου εμφανίζονται πια ως αισιόδοξα. Η κυβέρνηση έκλεισε τα μάτια και τις κάνουλες για τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας, προσφέροντας για την αγορά (επιχειρήσεις και εργαζόμενους) μόλις 4,69 δισ. ευρώ, όταν χρειάζονταν περισσότερα από 22 δισ. ευρώ για να παραμείνουν τα πράγματα ως είχαν. Εριξε το βάρος στον τουρισμό προσβλέποντας σε έσοδα της τάξης τουλάχιστον 8-10 δισ. ευρώ. Τελικά συνέβη το αναμενόμενο και αν ο τουρισμός αγγίξει τα 3 δισ. ευρώ έσοδα, θα πρόκειται για θαύμα.

Τα στοιχεία δείχνουν κατάρρευση

Όλα αυτά έχουν τεράστια επίδραση στην κατανάλωση, στο καύσιμο δηλαδή της πραγματικής οικονομίας. Ηρθε λοιπόν το φθινόπωρο και οι ενδείξεις φανερώνουν τον επερχόμενο όλεθρο.

• Ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών ανακοίνωσε πτώση τζίρου της τάξης του 50% κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Τον χορό του Ζαλόγγου βέβαια σύρουν τα εμπορικά καταστήματα στην Πλάκα και στο Μοναστηράκι με πτώση τζίρου που ξεπερνά το 75%. Αναλυτικότερα, μόνο το 12,4% είδε ίδιο ή καλύτερο τζίρο σε σχέση με πέρυσι, ενώ το 30% των καταστημάτων της Αθήνας είχε πτώση τζίρου άνω του 50%.

• Ήδη το 15% των καταστημάτων στην Αθήνα έχει βάλει λουκέτο μην αντέχοντας τις συνέπειες της κρίσης.

• Έχουν αρχίσει ήδη να υφίστανται μεγάλες καθυστερήσεις στην καταβολή μισθωμάτων. Το 34,5% των καταστηματαρχών θεωρεί ότι αν δεν ρυθμίσει τα μισθώματα, δεν θα επιβιώσει.

• Στην εστίαση μιλούν για απώλειες τζίρου που ξεπερνούν το 50% και λουκέτο σε 40.000-60.000 καταστήματα (σε σύνολο 120.000).

• Τα έσοδα του τουρισμού δεν αναμένεται να ξεπεράσουν το 20% σε σχέση με πέρυσι.

• Οι καταναλωτές διαμορφώνουν άλλη συμπεριφορά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), ο μέσος αριθμός εβδομαδιαίων επισκέψεων για αγορές τροφίμων έχει μειωθεί κατά 40% – από 13,6 τον Δεκέμβριο του 2019 σε 8,2 τον Αύγουστο του 2020 (ευτυχώς έχει αυξηθεί κατά 35% σε σχέση με τον περασμένο Απρίλιο, όταν άπαντες ήμασταν έγκλειστοι).

• Η οικονομική κρίση (λόγω και της αποτυχίας των μέτρων Βρούτση να στηρίξουν τη μισθωτή απασχόληση) έχει αλλάξει την καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα του ΙΕΛΚΑ, ενώ στη μέτρηση του Δεκεμβρίου τα βασικά κριτήρια επιλογής τροφίμων ήταν η ποιότητα πρώτα (37%) και τα χρήματα μετά (31%), τον Απρίλιο η εικόνα άλλαξε τελείως και βασικά κριτήρια ήταν η υγιεινή και η ασφάλεια με 31% και ο χρόνος, η άνεση και η ευκολία με 23%. Τον Αύγουστο του 2020 επήλθε νέα ανατροπή, με τα χρήματα πλέον να είναι πρώτος παράγοντας με 28% και την ποιότητα να ακολουθεί με 25% – μειωμένα ποσοστά από την προ πανδημίας περίοδο. Στην πράξη η αγοραστική δύναμη έχει κατακρημνιστεί.

• Το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) στη δική του έρευνα οικονομικής συγκυρίας διαβλέπει ότι στο λιανικό εμπόριο οι αρνητικές εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις επιδεινώνονται, όπως και οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξή τους, ενώ παράλληλα τα αποθέματα διογκώνονται σημαντικά. Αναλυτικά, οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις τους παραμένουν αρνητικές, με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -34 (από -32) μονάδες, καθώς μόλις το 30% των επιχειρήσεων δηλώνει αυξημένες πωλήσεις έναντι του 64% που αναφέρει το αντίθετο.

Αντίθετα, αλλάζουν τάση οι προβλέψεις για την εξέλιξη των πωλήσεων στο επόμενο τρίμηνο και γίνονται πλέον αρνητικές στις -10 μονάδες (από +15 το σχετικό ισοζύγιο). Από την άλλη, τα αποθέματα διογκώνονται και διαμορφώνονται στις +31 (από +14 μονάδες), ενώ οι προβλέψεις των παραγγελιών προς προμηθευτές από κανονικές για την εποχή υποχωρούν κατά 23 μονάδες.

Με δεδομένη τη θέση του λιανεμπορίου στην ελληνική οικονομική πραγματικότητα, στην πράξη όλα αυτά σημαίνουν αυτό που γενικώς ονομάζουμε «έλλειψη χρημάτων, στάση εμπορίου». Ομως η στάση του εμπορίου φέρνει δραματικές συνέπειες στις μεταφορές, στη βιομηχανική παραγωγή και στο χονδρεμπόριο.

Στον κλάδο μεταφορών οι εταιρείες ξηρού φορτίου (ο μεγαλύτερος όγκος διακινούμενου φορτίου) εμφανίζονται να έχουν πτώση του μεταφορικού τους έργου κατά 35-50%, παρότι αυξήθηκε το ηλεκτρονικό εμπόριο (άρα και οι μεταφορές προϊόντων κατά 5%). Στην ίδια κατάσταση είναι βέβαια και ο αποθηκευτικός κλάδος (αποθήκευση – διανομή – logistics), καθώς οι περισσότερες εταιρείες (πλην όσων μετακινούν φάρμακα και είδη ηλεκτρονικού εμπορίου) αντιμετωπίζουν κάθετη πτώση των παραδόσεων, με τα εμπορεύματα να παραμένουν στα ράφια.

Η απασχόληση στο επίκεντρο

Για να καταλάβουμε τον φαύλο κύκλο που έχει ανοίξει και καταπίνει την ελληνική οικονομία δεν μπορούμε παρά να δούμε και τις επιπτώσεις όλων των παραπάνω στην απασχόληση. Ο αριθμός των απασχολουμένων στον κλάδο «Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών» εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 650.000 και 700.000. Αντίστοιχα, ο κλάδος «Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης» απασχολεί περί τις 400.000 μισθωτούς. Επιπρόσθετα επηρεάζονται άμεσα περί τις 200.000 εργαζόμενοι στον κλάδο «Μεταφορές και αποθήκευση» αλλά και οι 50.000 στον κλάδο «Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία». Εύκολα συνάγεται ότι ακόμη και με το πλέον αισιόδοξο σενάριο η απασχόληση θα μετρήσει απώλειες άνω των 300.000 μισθωτών. Η άρνηση της κυβέρνησης να επέμβει δυναμικά και να στηρίξει μαζικά επιχειρήσεις και εργαζόμενους έχει δημιουργήσει καταστροφικά τετελεσμένα.