Το σούβλισμα είναι μια γιορτή μέσα στη γιορτή κι ένας λόγος ν’ ανοίξουμε το σπίτι σε φίλους
Αρνί στη σούβλα, τα βασικά
Ο καλός ο ψήστης…
…ξυπνάει νωρίς την Κυριακή του Πάσχα!
…έχει κάνει τα κουμάντα του από την προηγούμενη. Κάρβουνα, παραπέτασμα που μπορεί να χρειαστεί για να κόβει ενδεχόμενο αέρα, πέρασμα στη σούβλα του αρνιού για να στραγγίξει (αν είναι φρεσκοσφαγμένο -ρωτάμε τον προμηθευτή μας αν χρειάζεται), εξασφάλιση βοήθειας (βασικό!), σκέπαστρο για τον ήλιο (ελπίζουμε όχι και για βροχή), καθάρισμα της παλιάς σούβλας.
Αν ανήκετε στους λίγους μερακλήδες, που γυρίζουν ακόμα τη σούβλα με το χέρι, η εξασφάλιση εθελοντών είναι απαραίτητη, για να μην καταλήξετε στο τραπέζι εξουθενωμένος και καμένος από τον ήλιο -κάτι σαν το αρνί- όταν οι άλλοι μόλις θα έχουν ξυπνήσει, ωραίοι και κεφάτοι…
…προτιμάει ν’ ανάψει φωτιά με ξύλα, που δίνει όμορφα αρώματα στο αρνί (μην θορυβήστε, το κάνουν πια μόνο στα χωριά…). Ξύλα ή κάρβουνα, όταν περάσει περίπου μία ώρα ψησίματος, φτιάχνει μια δεύτερη θράκα κάπου δίπλα, για να τροφοδοτεί τη θράκα της σούβλας όταν θ’ αρχίσει ν΄ αδυνατίζει, ώστε να συνεχιστεί ομοιόμορφα το ψήσιμο. Έχει το νου του στη φωτιά και την κατανέμει εκεί που πρέπει. Όταν έχει ψηθεί αρκετά η κοιλιά του αρνιού, μεταφέρει τη θράκα στα χέρια και στα πόδια, που χρειάζονται περισσότερη φωτιά.
Και τώρα χρειάζεται πολλή προσοχή, φροντίζω η σούβλα να απέχει στην αρχή 50 εκ από τη φωτιά, μπαίνει δηλαδή σε αρκετή απόσταση από τη φωτιά για να μην αρπάξει το ψητό.Τα κάρβουνα από κάτω πρέπει να είναι κατανεμημένα έτσι ώστε να καλύπτουν όλο το μήκος του αρνιού, δίνοντας έμφαση, βάζοντας δηλαδή περισσότερα κάρβουνα, στα μπούτια και στο στήθος του αρνιού δηλαδή στα σημεία που χρειάζεται περισσότερο ψήσιμο. Επίσης δε θα πρέπει να είναι ακριβώς στην ευθεία κάτω από το αρνί, αλλά λίγο πιο άκρη και ο λόγος είναι το λίπος που θα αρχίσει να στάζει να μη πέφτει ακριβώς επάνω τους γιατί θα φουντώνει τη φωτιά που θα το «γλύφει λαίμαργα» από κάτω δίνοντας του χρώμα πριν την ώρα του.
Σημειώστε ότι είναι πολύ σημαντικό να μην πάρει καθόλου χρώμα τη πρώτη ώρα το ψητό γιατί θα καεί εξωτερικά χωρίς να’χει ψηθεί από μέσα, είναι το πιο συνηθισμένο λάθος και νομίζω οι περισσότεροι κάποτε θα το βιώσατε.
Θα γυρίζετε τη σούβλα γρήγορα και ασταμάτητα, και θα φροντίζετε η φωτιά να καίει συνεχώς αλλά χωρίς φλόγα και ή δυνατόν η έντασή της να μην αυξομειώνεται για να υπάρχει σταθερή θερμοκρασία. Στη πορεία προσθέτετε και άλλα κάρβουνα αν χρειάζεται. Κατά διαστήματα αλείφετε το αρνί με μείγμα λαδιού και λεμονιού με μακρύ γερό πινέλο με χονδρή τρίχα για να μη καίγεστε.
Το χρόνο ψησίματος δε μπορώ να σας τον πω ακριβώς μιας και είναι συνάρτηση του βάρους του, του πάχους και φυσικά της έντασης της φωτιάς.
Πάντως ένα αρνί 8 κιλών χρειάζεται σχεδόν 3 ώρες από κει και πέρα για κάθε παραπανίσιο κιλό προσθέτουμε 25 λεπτά ακόμη.
Όταν έχει αρχίσει να ροδίζει πολύ και να φαίνεται ότι σχεδόν ψήθηκε θα πρέπει να κατεβάσετε τη σούβλα πιο κοντά στη φωτιά και ο ρυθμός που το γυρίζετε να γίνει πιο αργός.
Ένα σημάδι αναγνώρισης, ότι το αρνί σας ψήθηκε είναι οι σχισμές που κάνει στα μπούτια και τα κόκαλα της πλάτης αρχίζουν κατά τόπους να φαίνονται.
Και τώρα που έφτασε η μεγάλη στιγμή, δε θέλω τσαπατσουλιές, αγνοείστε τη πεινασμένη ομήγυρη που βρυχάται ξελιγωμένη και η τσίκνα την έχει εξαγριώσει, σας θέλω ευγενείς, άλλωστε θυμηθείτε ότι εσείς τις επόμενες μέρες θα τρίβετε από παντού τις λαδιές και δε καθαρίζουν εύκολα οι άτιμες.
Μεταφέρετε προσεχτικά το αρνί με τη σούβλα (φυσικά χρειάζεστε έναν βοηθό), στο τραπέζι που έχετε στρώσει με μεγάλες λαδόκολλες από πριν για αυτή τη δουλειά και αφού κόψετε τα σύρματα που το συγκρατούν τραβήξτε τη σούβλα προς τα πίσω, και αφήστε το πάνω στο τραπέζι. Όσο παραδοσιακοί κι αν είστε τα χέρια ίσως ήταν καλή ιδέα κάποτε, αλλά ένα μεγάλο καλό μαχαίρι και ένα μπαλταδάκι για να μεριδοποιήσετε το αρνί κάνουν καλύτερη δουλειά, χωρίς να καίγεστε.
Μισό αρνί, για …λίγους και καλούς
Το αρνί το κόβουν κατά μήκος, οπότε θα πάρετε το μισό επάνω κομμάτι (μπροστινό ή σπάλα με νεφραμιά) και το μισό κάτω κομμάτι (μπούτι), σε δύο κομμάτια, γιατί το μεσαίο σημείο είναι τόσο λεπτό, που θα κοπεί στη σούβλα.
Ετοιμάζουμε το κρέας κανονικά, τρίβοντάς το με λεμόνι και βάζοντας αρκετό αλατοπίπερο παντού. Περνάμε τα δύο κομμάτια στη σούβλα στη σειρά, το ένα μετά το άλλο: τα τρυπάμε με τη σούβλα σε δύο σημεία το καθένα, όπως τρυπάμε την καρφίτσα στο ύφασμα. Από δω και πέρα, ακολουθούμε τους κανόνες ψησίματος του ολόκληρου αρνιού και υπολογίζουμε οπωσδήποτε ένα τρίωρο για να το βάλουμε στο τραπέζι.
Κοκορέτσι θα τολμήσετε;
Δύσκολα αποφασίζεις να το φτιάξεις για πρώτη φορά, και ποτέ χωρίς έναν εξπέρ δίπλα σου. Πρέπει ν’ αντέχεις και τη φασαρία της προετοιμασίας: Τ’ αντεράκια θέλουν γύρισμα το μέσα έξω, πολύ καλό πλύσιμο, στράγγισμα, μετά αλατοπίπερο και λεμόνι, μέχρι την ώρα που θα χρησιμοποιηθούν. Η συκωταριά πρέπει να είναι εγγυημένη και από μικρό ζώο, κατά προτίμηση. Εμείς προτιμάμε εκείνο το πολύ λεπτό, όπου έντερο και εντόσθια βρίσκονται σε γευστική ισορροπία.
Το κοκορέτσι ετοιμάζεται από την προηγούμενη. Κόβουμε τη συκωταριά με καλό μαχαίρι ή ψαλίδι, σε κομμάτια σαν μεγάλα καρύδια, ρίχνουμε μπόλικο αλάτι και πιπέρι, αλλά τη ρίγανη θα τη ρίξουμε λίγο πριν φτιάξουμε το κοκορέτσι. Χρησιμοποιούμε σούβλα λεπτή, ειδική για κοκορέτσι (προβλέπουμε ν’ αγοράσουμε, γιατί αυτές που διαθέτει η ψησταριά μας είναι συνήθως χοντρές). Περνάμε τα εντόσθια ένα-ένα στη σούβλα, εναλλάσσοντας τα είδη και βάζοντας κάπου κάπου και κανένα γλυκάδι. Μετά, δένουμε στην άκρη το έντερο και αρχίζουμε να το τυλίγουμε γύρω από τα εντόσθια, έτσι που σχεδόν να τα καλύπτει. Η αναλογία είναι δύο αντεριές για μία συκωταριά. Όταν τελειώσει, το στηρίζουμε όρθιο σ’ ενα ταψί και το αφήνουμε να στραγγίξει όλη τη νύχτα.
Στο ψήσιμο, τοποθετούμε τη σούβλα σε απόσταση από τη φωτιά, όπως και με το αρνί, και την κατεβάζουμε σταδιακά. Το κοκορέτσι θέλει γρήγορο και ασταμάτητο γύρισμα και προσοχή να μην αρπάξει. Καθώς είναι έτοιμο πολύ πριν το αρνί, είναι και ο πρώτος μεζές, που προλαβαίνουν, συνήθως, όσοι ξυπνούν σχετικά νωρίς…
Κοντοσούβλι για μεζέ
Για το πασχαλινό τραπέζι ας προτιμήσουμε να το φτιάξουμε από προβατίνα. Προβλέπουμε το απαραίτητο μαρινάρισμα του κρέατος, που θέλει τουλάχιστον 12 ώρες (και μέχρι 24).
Κόβουμε το κρέας σε ισομεγέθη κομμάτια, με πάχος τουλάχιστον 3 εκ. και μέγεθος 7Χ7 εκ. Φτιάχνουμε μια μαρινάδα με 1 φλ. τσ. ελαιόλαδο, χυμό από 2 λεμόνια, 2 κρεμμύδια σε φέτες, 1 ώριμη ντομάτα ψιλοκομμένη, 1 κ.σ. θυμάρι, 1/2 κ.σ. θρούμπι ή ρίγανη, ξύσμα πορτοκαλιού (ή με τη δική μας συνταγή). Ανακατεύουμε καλά μέσα το κρέας, σκεπάζουμε με μεμβράνη και το αφήνουμε στο ψυγείο. Χρειαζόμαστε σούβλα λεπτή, όπως για το κοκορέτσι. Πριν περάσουμε στη σούβλα τα κομμάτια, τα στεγνώνουμε σχολαστικά με χαρτί κουζίνας και ρίχνουμε αλατοπίπερο. Τα περνάμε στη σούβλα κολλητά το ένα στο άλλο, αλλά όχι στριμωγμένα.
Αντίθετα με το αρνί και το κοκορέτσι, το κοντοσούβλι το ξεκινάμε κοντά στη φωτιά για να κάνει κρούστα. Μετά από 45 ΄περίπου γυρίσματος, το ανεβάζουμε πιο ψηλά και συνεχίζουμε. Εννοείται ότι η θράκα θέλει φροντίδα, να είναι ομοιόμορφη σε όλο το μήκος της σούβλας. Και σ’ αυτή την περίπτωση έχουμε μια δεύτερη θράκα, ώστε να τροφοδοτούμε τη φωτιά, όταν χρειαστεί. Προς το τέλος του ψησίματος (που θα διαρκέσει περίπου 3 ώρες), κατεβάζουμε τη σούβλα και αραιώνουμε ελαφρά τα κομμάτια, ώστε να ψηθούν ομοιόμορφα όλες οι πλευρές.
Πριν το βγάλουμε από τη σούβλα, δοκιμάζουμε ένα κομμάτι με το πιρούνι, αν είναι αρκετά μαλακό.
Αρνί στο φούρνο, σαν σουβλιστό!
Υπάρχουν κι εκείνοι που ακούνε σούβλα και …τρέχουν να κρυφτούν ή, απλώς, προτιμούν μια Λαμπρή σε πιο χαμηλούς τόνους…
Εκτός από τις πάμπολλες παραδοσιακές συνταγές για αρνάκι ή κατσικάκι στο φούρνο, υπάρχει και μία εξαιρετικά απλή, αλλά με εντυπωσιακό αποτέλεσμα: το αρνάκι γίνεται σαν σουβλιστό! Το μόνο που χρειάζεστε είναι ένας φούρναρης που να ψήνει φαγητό, κάτι που γίνεται συνήθως στην επαρχία. Θα προμηθευτείτε από αυτόν τη λαμαρίνα για το ψητό σας. Διαλέξτε ένα αρνάκι ή κατσικάκι σχετικά μικρό (8-11 κ.), που να χωράει στη λαμαρίνα του φούρνου. Χρειάζεστε, ακόμα, κληματόβεργες. Θα ετοιμάσετε το αρνί σας (καλύτερα από το βράδυ, για να ποτίσει το αλατοπίπερο) τρίβοντάς το με λεμόνι, για να σταθεί καλά το μπόλικο αλατοπίπερο που θα τρίψετε, μέσα-έξω. Δεν θα του βάλετε απολύτως τίποτ’ άλλο. Το πρωί, θα στρώσετε τις κληματόβεργες στη λαμαρίνα, θα το ακουμπήσετε επάνω και θα το πάτε στο Φούρνο. Μετά, προτείνουμε να κάνετε τις παραδοσιακές επισκέψεις σ’ αυτούς που ψήνουν, δοκιμάζοντας μεζέδες με την ησυχία σας και χωρίς καμιά έγνοια και το μεσημεράκι το φαγητό σας θα έχει γίνει λουκούμι! Στο μεταξύ, θα ψήσετε τις πατάτες σας στο φούρνο του σπιτιού για να συνοδέψετε το κρέας. (Προσοχή, είπαμε ότι αυτό το φαγητό το ψήνει μόνο ο φούρναρης!)
Η καλή οικοδέσποινα του Πάσχα…
…ξυπνάει νωρίς την Κυριακή του Πάσχα!
….έχει κάνει τα κουμάντα της από την προηγούμενη: προετοιμάζει ό,τι μπορεί, για να έχει χρόνο να χαρεί τη μέρα κι έχει μοιράσει μικροδουλειές σε φίλους-συγγενείς. Το τραπέζι του Πάσχα θέλει ομαδική συμμετοχή…
…. ετοιμάζει έγκαιρα καφέδες για τον/ τους ψήστες με τσουρέκι και κουλουράκια ή και την τυρόπιτα που έφτιαξε.
…. έχει προβλέψει για τους πρώτους μεζέδες ήδη κατά τις 10.30′, που παραδοσιακά είναι τ’ αβγά με λαδόξιδο κι αλατοπίπερο, τυρί, ίσως και κάποιο λουκάνικο, που συνήθως αυτή την ώρα συνοδεύονται με τσίπουρο, αφήνοντας το κρασί γι αργότερα.
….. γνωρίζει ότι όταν σουβλίζεις, το σπίτι είναι ανοιχτό κι έχει προβλέψει μεζέδες και κρασί για το πασχαλιάτικο κέρασμα: η τυρόπιτα ή το λουκάνικο που λέγαμε π.χ., θα βοηθήσει να μην… κάνει φτερά όλο το κοκορέτσι!
….δεν ξεχνάει τους ψήστες, να ξεροσταλιάζουν χωρίς μεζέ και… υγρά καύσιμα, πιάνοντας κουβέντα με τις φίλες της. Επίσης, δεν ξεχνάει τις πατάτες στο φούρνο και ετοιμάζει έγκαιρα τα σαλατικά!
…..θυμάται ότι είναι οικοδέσποινα!
